ÜÇ KUŞAK EĞİTİMCİ
Babası Osmanlı Devleti’nin ilk defa Maarif Nazırlığını yapmış Abdurrahman Sami Paşa, oğlu ise Cumhuriyetimizin ilk Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Tanrıöver. Efendim bugün entelektüel çevresi, küçük yaşta kazanmaya başladığı devlet tecrübesi ,aynı zamanda kültürlü ve koleksiyoner kişiliği ile ön plana çıkan Abdüllatif Suphi Paşa’yı birlikte kısa başlıklar ile tanıyalım:
DOĞUMU VE KÜÇÜK YAŞTA MISIR HİDİVLİĞİNDEKİ GÖREVİ
1818 yılında Mora yarımadasında doğdu Abdüllatif Paşa. Babası Abdurrahman Sami Paşa ,burada Cerrahi Tekkesi Şeyhi ve yine burada görev yapan Osmanlı’nın önemli devlet adamlarından birisiydi. Yunan isyanı ile birlikte adadan ayrılmak durumunda kalan ve hatta aile fertlerinden şehitler de veren baba Abdurrahman Sami Paşa, ailesi ve çocuklarıyla birlikte Mısır’a yerleşir. Genel öğrenimine Mısır’da devam eden ve tamamlayan Abdüllatif Paşa, henüz 13 yaşında iken Hidiv Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın özel kalem dairesinde katip olarak çalışmaya başlar. İlerleyen yıllarda Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın da destek ve teşviki ile İbn Haldun’ un eserlerini çeviri faaliyeti ile uğraşacaktır.
HİDİVLİĞİN DEĞİŞMESİ VE MISIR’DAN İSTANBUL’A DÖNÜŞ
Hidivlikte Ferikliğe kadar yükselen baba Abdurrahman Sami Paşa, 1848 yılında Mısır Hidivliği’nin değişmesi ile , İstanbul’ a yerleşme kararı alır ve aile İstanbul’ a taşınır. Bu tarihten itibaren İstanbul Fatih’te Horhor olarak bilinen semtte ve günümüzde ‘’Tıp Tarihi Enstitüsü’’olarak bildiğimiz konakta ikamet etmeye başlayan Abdüllatif Suphi Paşa, Osmanlı bürokrasisinde yer almaya ve burada meclis üyeliği gibi çeşitli görevleri sürdürmeye başlamıştır.1857 yılında Osmanlı Maarif İşlerini tek bir çatı altında toplamak ister ve kurduğu Maarif Nezareti başına devletin ilk eğitim bakanı diyebileceğimiz Abdurrahman Sami Paşa’yı , Maarif Nazırı olarak atar.
OSMANLI BÜROKRASİSİNDE SUPHİ PAŞA
Sultan Abdülmecid, en hareketli dönemi Sultan Abdülaziz ve Sultan II. Abdühamit olmak üzer üç padişah döneminde başta Ticaret, Evkaf, Maliye Nazırlığı görevlerinde bulunan Abdüllatif Suphi Paşa, başta Meclis-i Vala yani günümüzde Danıştay veya Yargıtay diyebileceğimiz üst kurulların düzenlenmesinde ,faaliyet göstermesinde önemli görevler üstlenmiştir.
OSMANLI’DA İLK MÜZENİN TEMELLERİNİ ATIYOR
Ayrıca Sultan II. Abdülhamit döneminde başta ticaret lisesinin ve sanay-i Nefise mekteplerinin kurulmasının başında yer almış, Müze-i Hümayun olarak bilinen ve ülkede bulunan ilk müze oluşumunun temellerinin atılmasında önemli katkıları olduğu bilinmektedir. Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi babası Osmanlı Devleti’nin ilk maarif nazırı olan Abdurrahman Sami Paşa’dır. Ayrıca Edebiyatımızın önemli isimlerinden olan ,’’Sergüzeşt’’dendiğinde romancılıkta hemen aklımıza gelen Samipaşazade Sezai’nin ağabeyi olan Abdüllatif Suphi Paşa, kurtuluş savaşının önemli isimlerinde olan ,’’Cumhuriyet Hatibi’’ olarakta bildiğimiz , İstiklal Marşımızı TBMM ‘de ilk defa okuyan ve Cumhuriyet tarihinin ilk Milli Eğitim bakanı olarak görev yapmış Hamdullah Suphi Tanrıöver’in babasıdır.Bununla birlikte tarih ve nümismatik ile de ilgilenen Suphi Paşa’nın sahibi olduğu değerli bir para koleksiyonu da bulunmaktaydı.Ayrıca kendisi ilk Türk nümismatı olarakta bilinmektedir.
Yaptığı hizmetler , göstermiş olduğu yararlı faaliyetler sonucunda Mecidi Nişanına’da layık görüşmüş Suphi paşa ,1886 yılında vefat etti. Kabri bugün II. Mahmut Türbesinde, babasının kabrinin hemen yanında bulunmaktadır.
İbn Haldun’dan telif ettiği ve Selefkiyan ve Eşkâniyan hükümetlerinin tarihini incelediği eserini “Tekmület-ül-İber” adı ile yayımladı. Bunlardan başka “Hakayik-ül-Kelâm fi Tarihi Ehli İslâm” adlı bir eseri vardır ki yalnız birinci cildi basılmıştır. Maliye işlerinin ıslahına dair Abdülhamid’e verdiği lâyiha, küçük bir risale halinde basılmıştır. Babası gibi kendinin de birçok evlâdı olmuş, bunlardan en büyükleri Ayetullah Bey, en küçükleri de Hamdullah Suphi Tanrıöver’dir.
Meraklısına not:
Nümismatik nedir?
Grekçe’de sikke anlamına gelen “nomisma” ile Latincedeki aynı anlamlı “numisma” kelimelerinden türetilen, madeni ve kağıt paralarla ilgilenen ve bunları inceleyen bilim dalına “nümismatik” denir. Nümismatik ile uğraşan kişilere “nümismat” veya “nümismatist” denir.
Türkiye’de nümismatik bilimiyle ilk ilgilenenler Abdüllatif Suphi Paşa ve Osman Hamdi Bey olmuşlardır. Yaptıkları çalışmalarla Türk nümismatiğine yön vermişler ve Türk nümismatiğin gelişmesine büyük katkılarda bulunmuşlardır. Yine İsmail Galip Bey(1847-1895) ,Behzat Butak(1891-1963), Cüneyt Ölçer(1925-1990) ünlü Türk nümismatlarıdır.
Meraklısına not:
Abdüllatif Suphi Paşa konağı Fatih’te eskiden pek çok sayıdaki paşa konaklarından bugüne kadar ulaşanlardan birisi de Horhor Cad. 13 No.daki Abdüllatif Suphi Paşa konağıdır. Bu konak sadece mimari açıdan değil, onu yaptıran Abdüllatif Suphi Paşa (1818-1886) ve onun oğlu Hamdullah Suphi Tannöver’in (1885-1966) burada oturmuş olmaları bakımından da Türk Kültür Tarihi için büyük bir öneme sahiptir.
Kaynaklar: https://www.biyografya.com/biyografi/4813
https://gazetesanat.com/numismatik-hakkinda-bilgiler
https://mimdap.org/2008/11/abdullatif-suphi-patha-konadhy/