Türkiye’nin değil sadece Balkanlar’da birçok yerde Mimar Sinan’ın imzasını görüyoruz. Onun imzasının buralara kadar ulaşması iyi bir mimar oluşunun yanında iyi bir tasavvuf eğitimi almış olması ve iyi bir öğretmen-eğitici olması yatar. Kendi gibi usta da yetiştirmiştir. Çatalca gezimiz de onun imzası olan Ferhat Paşa Camini ziyaret ettik.
BALKAN SAVAŞINDA O DA KURŞUNLARA HEDEF OLDU
Ferhat Paşa Camisi, 1597’de inşa edilmiş olup, 1575’te ölen damat Ferhat Paşa’nın vasiyeti üzerine
Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. Son cemaat yeri çift revaklıdır.
Klasik Osmanlı mimarisine uygun yapı, kare planlı, merkezi büyük kubbe olup tek minareli olarak kesme taştan yapılmıştır. Balkan Savaşlarında hasar alan cami sonradan onarılmış ve 1990’lardan sonra nakışları da yenilenmiştir (Öztürk vd., 2005, 134). Caminin inşa edildiği teras duvarının bir köşesine kesme taş çeşme, diğerine önünde kapalı bir sundurma bulunan tek kubbeli sıbyan mektebi inşa edilmiştir. Yapı, bazı araştırmacılar tarafından kütüphane olarak tanımlanmıştır. Cami ile sıbyan mektebi arasında kalan alanda ise çoğunlukla 18-19. yüzyıl olarak tarihlenen, içlerinde Kırım hanları ve ailelerinin de medfun bulunduğu bir hazire mevcuttur (Bilen, Sarı, 2009: 20).
DAMAT FERHAT PAŞA KİMDİR?
Çatalca’daki caminin Kanûnî Sultan Süleyman ile II. Selim dönemlerinin vezirlerinden Damad Ferhad Paşa’nın vakfı olduğu sonucuna varmıştır.
Aynı addaki iki vezirden hangisi tarafından yaptırıldığı hususunda şüpheler bulunan caminin cümle kapısı üstünde bulunan iki satırlık kitâbede, “Sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât merhum Ferhad Paşa’nın ruhiyçün Fâtiha, sene 1006” ibaresi bulunur. Buna göre cami 1006 (1597-98) yılında o sırada artık hayatta olmayan Ferhad Paşa için yaptırılmıştır.
Fazıl Ayanoğlu, caminin bânisinin 1591-1595 yılları arasında iki defa sadrazamlık yapan ve 1595’te idam edilen Ferhad Paşa olduğu görüşündedir. Fakat Mimar Sinan’ın eserlerinin adlarını veren tezkirelerin birinde “Çatalca’da merhum Ferhad Paşa Camii” denildiğine göre bu eser düzenlenmeden ve Sinan’ın 1588’de vefatından önce caminin bânisi Ferhad Paşa ölmüş olmalıdır. Bu noktadan hareket eden Aptullah Kuran, Çatalca’daki caminin Kanûnî Sultan Süleyman ile II. Selim dönemlerinin vezirlerinden Damad Ferhad Paşa’nın vakfı olduğu sonucuna varmıştır.
Şehzade Mehmed’in kızı Hümâ Sultan’ın kocası olan Ferhad Paşa 1575’te ölmüştür. Aynı vezirin, yine Mimar Sinan tarafından inşa edilmiş başka bir hayratı Kastamonu’da 967 (1559-60) tarihli camidir. Aptullah Kuran’a göre kapı üstündeki kitâbe caminin yapımından sonra buraya çakılmış olup gerçek bir belge durumunda değildir.
Avlu duvarının bir köşesinde klasik üslûpta bir çeşme vardır. Bunun kemeri altında, cami kapısı üstündeki 1006 (1597-98) tarihli kitâbenin metin bakımından eşi olan bir kitâbe görülür.
https://islamansiklopedisi.org.tr/ferhad-pasa-camii–catalca