İstanbul’a bağlı olan Çatalca’nın bir zamanlar il olduğunu biliyor muydunuz? Çatalca Vilayeti 1924 ile 1926 yılları arasında iki yıl il olarak kalmıştı. Biz de bugün hava yağmurlu, soğuk ve karlı olmasına rağmen Çatalca’ya yolumuzu düşürdük ve sizler için Mübadele Müzesini gezdik. Catalca’ya gidince görülmesi gereken en önemli yerler arasında Kale, Çeşme, Ferhat Paşa Cami ve tabi ki mutlaka görmeniz gereken 657 şehidimizin yer aldığı Alaiye Şehitliğini mutlaka görün. Önce Mübadele Müzesini anlatıyoruz sizler için:
Taverna oldu, banka şubesi oldu sonra müze oldu
2010 aralık ayında Lozan Mübadilleri Vakfı, İstanbul Avrupa Kültür Başkenti Ajansı ve Çatalca Belediyesinin ortak girişimiyle kurulan Çatalca Mübadele Müzesi, mübadil sırasında göç eden ailelerin eşyalarına ve hikayelerine ev sahipliği yapıyor.
MÜZENİN GEÇMİŞİ
Müze ana binası, 1913-1923 arasında taverna olarak hizmet vermiştir. Mübadele öncesinde Taverna olarak Yannis adında bir Rum tarafından işletildiği söylenmektedir. Mübadele gerçekleştikten sonra Rumlar Çatalca’dan gidince sağlık memuru Fethi Onuk tavernayı devralmış fakat işletemeyince bırakmıştır. Daha sonra yapı hazineye devrolmuş ve Ziraat Bankası olarak hizmet vermeye başlamıştır. Ziraat Bankası 1961 yılında yapıyı Fikret Tatari’ye satmıştır. Bu dönemde binada biçki, dikiş kursu verilmiştir. Yapı 1967 yılında Kamil Ölçer tarafından satın alınmıştır ve halen Kamil Ölçer’in varisleri olan Ersan Ertuğrul Ölçer, Ertuğ ve Erdağ Ölçer’in mülkiyetindedir. Son olarak Ölçer ailesi yapıyı Mübadele Müzesi olarak kullanılmak üzere Lozan Mübadilleri Vakfına tahsis etmiştir.
Müzede sergilenen objeler
arasında çeyizlikler büyük yer tutmaktadır. El dokuması çarşaflar, kanaviçe işli perdelik pamuk dokuma kumaşlar, yastık kılıfları, masa örtüleri, nakış işi süslemeler o güne ışık tutmaktadır. Müzik ile ilgili bölümlerde Selanik doğumlu ünlü bestekâr Faiz Kapancı’nın udu, mandolin, darbuka, nota defteri yer almaktadır.
Mutfak ve ev eşyaları arasında sedef saplı kaşıklar, bakır sahan, tava, tepsi, ibrik “tek” ölçüsünde rakı kadehi, porselen çay takımı, toprak küpler, demir ütüler, gaz lambaları, cam çekiçleri bulunmaktadır. Fotoğraflar ve belgeler bölümünde ise, Girit’in ilk fotoğrafçılarından Hamza Rüstem Bey’in Girit’te kullandığı fotoğraf makinesi, o dönemdeki negatif baskı için kullandıkları camlar, mübadele dönemine ait belgeler, mübadillere ait mal tasfiye talepnameleri, Osmanlı Dönemi haritaları, Kuran-ı Kerim, bir adet yarım banknot, o günlere ait pullar,19. Yüzyıl sonlarında yayımlanan “Sabah” gazetesinin nüshaları bizleri o dönemlere götürmektedir.
MÜBADELE NEDİR?
Türkiye ile Yunanistan arasında nüfus değişimi gerekmektedir. 30 Ocak 1923 tarihinde imzalanan Türk ve Rum Ahalinin Mübadelesine Dair Mukavelename ve Buna Bağlı Protokol ile Anadolu’da yaşayan Ortodoks Rumların Yunanistan’a ve Batı Trakya hâricinde kalan Türklerin Anadolu’ya gönderilmeleri karar altına alınmıştır.
Yunanistan’dan 1924 Lozan Mübadelesi ile gelen Müslüman Türkler, Çatalca ve bölgesinde ağırlıklı olarak Hristiyan Mahallesi olarak anılan Kaleiçi Mahallesi’nde, Elbasan Mahallesi’nde, Yeniköy Mahallesi’nde, Murat Bey, Celaliye, Selimpaşa ve Silivri de bazı mahallelerde bulunmaktadırlar
ÇATALCA VE MÜBADELE
Milli mücadelenin kazanılması ve cumhuriyetin ilanıyla Çatalca ilçemiz sakin ve huzurlu bir döneme girmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında Yunanistan ile yapılan nüfus mübadelesi sonrasında Çatalca’da bulunan Rumlar Yunanistan’a göç ederek Nea (Yeni Çatalca) adı verdikleri bir yerleşim yeri kurmuşlardır.
Yunanistan’dan ise çok sayıda Türk Çatalca ve havalisine gelerek merkeze ve Rumların terk ettiği köylere yerleşmişlerdir. II. Dünya Savaşı tehlikesine karşılık Çatalca ilçemizin stratejik önemi bir kez daha gün yüzüne çıkmış, savaş tehlikesine karşılık Anastasius suru ve Balkan savaşları müstahkem mevkiine paralel olarak Terkos gölü yakınlarından başlayıp Büyükçekmece’ye kadar uzanan bir savunma hattı kurulmuştur.
Kurulan savunma hattına dönemin Genel Kurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak olması nedeniyle “Çakmak Hattı” adı verilmiştir. Çatalca Cumhuriyet döneminde gelişimini ve büyümesini sürdürmektedir.
https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/gulcemal-vapuru/
Müze, pazartesi hariç haftanın her günü saat 10.00 ve 16.00 ar
asında ücretsiz olarak ziyaret edilebiliyor.
