ERİBE KARTAL HÜRKUŞ
Cebeci Şehitliğinde; A.06 – 0208 numaralı yerde yatmakta olan Türkiye’nin ilk kadın hava şehidi ERİBE HÜRKUŞ, 29.10.1936 yılı Cumhuriyet Bayramı törenleri için yaptığı atlayışla yere çakılmış ve 30.10.1936 tarihinde şehit olarak defnedilmiştir
ERİBE HAVACI OLUYOR
Eribe’nin havacılıkla yakın teması, Vecihi Hürkuş’un 1932 – 1934 yılları arasında Kadıköy’deki “Vecihi Sivil Tayyare Okulu” uçaklarının kanatları altında dayıkızları Gönül, Sevim ve Perran ile oynarlarken başladı. Vecihi Hürkuş, annesi dahil bütün aileyi uçurduğu zamanlarda havacılığa gönül verdi.
Vecihi Hürkuş Türkkuşu’na Başöğretmen olarak atanınca aile 1936’da Ankara’ya göç etti. O yıl Kadıköy Orta Okulunu bitirmiş olan Eribe, Ankara Kız Lisesine kaydoldu ve Türkkuşu’na girdi.
Kuruluşu ancak bir buçuk yıl olan Türkkuşu, 29 Ekim 1936 günü Hipodrom’da yapılacak törene katılmak için çalışıyordu. Paraşütçüler Hipodrom’a atlayacaklardı. Henüz hiçbir paraşüt çalışması olmayan Eribe, Türk Hava Kurumu Genel Başkanı Fuat Bulca’dan izin alarak, atlayışlara katılabilmek için çalışmalara başladı. Kısa bir yer eğitimi gördükten sonra 24 Ekim 1936 günü de ilk atlayışını yaptı. Boğazı ağrıdığı için bunu izleyen üç gün çalışmalara katılamadı. Kendini daha iyi hissettiği 29 Ekim 1936 sabahı alana koştu. Bir prova atlayışı daha yapmak istedi. Saat 09.00 da Rus uzman Anohin’in kullandığı Guadron-59 uçağı ile havalanarak son atlayışını yaptı.
KAZANIN NEDENİ
Eribe’nin dayısı ve Türkkuşu Başöğretmeni Vecihi Hürkuş’un kesin kanaatine göre Eribe uçaktan atlamaya hazırlanırken heyecanlanmış, paraşüt kabzasını, askı kolonu ile birlikte tutmuştu. Kabzayı çekmek istediği zaman, kolon uzamadığı için de paraşüt açılmamıştı. O zaman yedek paraşütü hatırlamış, virilde iken yedek paraşütü açmış, fakat doğrulurken ayakları yedek paraşüt kordonlarına dolandığı için o da kapanmış ve korkunç kaza olmuştu.
Eribe’yi yakından tanıyanlar, onun havacılığa olan büyük aşkını bilenler: “Bu kız yerden çok göğe ait “ derlerdi.
Öyle de oldu. Genç kız, korkunç düşüşten yirmi bir saat sonra, uçak kazasında ölen ilk Türk kızı Mefharet Hakkı gibi henüz on yedi yaşındayken, 30 Ekim 1936 sabahı saat 06.10’da sonsuzluğa uçtu.
İLK HAVA ŞEHİDİ KIZIMIZ
Küçük Eribe, hava kurbanlarımız arasına karıştı. Paraşüt hevesi, havacılık aşkı, onu küçük yaşında işe başlatmıştı. Onun yaşında, paraşüt sert ve çok erken bir cesaretti. Ailesinin ve kendisinin aşkı, usullerin tereddüdüne galebe çaldı.Eribe’nin fedakârlığını, kızlarımızda vatan savunması ve Türk havasının masuniyeti için iftihar edeceğimiz bir kahramanlık sayıyorum.
Hayatının en güzel baharını Türk Havası için bağışlamak arzusu, Türk kızında en yüksek derecesini, güzel Eribe ile göstermiştir.
Güzel Eribe, babası gibi, babasından üstün bir hava kahramanı olmak için bütün hassalara malik idi. Onun şehitliği ile canımız çok yandı, çok şey kaybettik. Tesellimiz, kahramandan şehit vermek, kahraman üretme ve yetiştirmenin en feyizli çaresi olduğuna inanmamızdır.
Paraşüt, bir spor, hatta dar zamanda cankurtaran bir tedbir çoktan çıkmıştır. Paraşüt, artık memleket savunmasının yeni ve dinamik yolu ve aracıdır olma yolundadır. Türk kızları ve erkekleri, paraşütçülüğü bir savunma aracı gibi öğrenmeye mecbur olmak yolundadırlar.
Küçük Eribe’nin hatırası, paraşütçülüğe olan hevesinden dolayı, bizim için bir kat daha azizdir.
Bu satırlar, İnönü ve çocuklarının, güzel Eribe’nin kahraman hatırasına derin saygıları ve gıptalarıdır….
9 Kasım 1936
İsmet İNÖNÜ
Büyük devlet adamı İsmet İnönü’nün bizzat kendi kaleminden çıkan bu satırlara ilaveten, okul arkadaşı ve yakın dostu Naciye TOROS’ta şu mısraları yazmıştır Eribe’ye hitaben
Eribe’ye
Bir yıldız akışıyla kaydın göklerden
Ölüme pek erken atılış neden?
Neden hıçkırıyoruz yokluğun için?
Bizden uzaksın da güneşe yakın
İlk kızımız diye tarih övecek seni
Yavru kartalların aziz şehidi
En büyük destana yazılı hakkın.
Seni gönüllerimizde yaşatacağız
Erişirsek gayene çok bahtiyarız.
Göklerde rüzgârla ederken yarış
Senide beraber uçuracağız.
“Ankara “ beşiğin, rahatça uyu
Ninniler söylesin sana Türkkuşu…
Naciye Toros
not: metinler ve şiir uçantürk dergisi ile fikret arıt’ın “havalarda ilk türk kadınları” adlı kitabından derlenmiştir…
kaynak:
