5TL’NİN ARKASINDAKİ AYDIN SAYILI KİMDİR? (1913 İstanbul-1993 Ankara)
Ordinaryüs Profesör Doktor unvanı taşıyan Aydın SAYILI 1913 yılında İstanbul’da doğmuş bir Türk bilim insanıdır. Kendileri Türkiye’de bilim tarihçiliğinin yerleşmesini sağlamış bilim insanıdır.
DÜNYADA BİLİM TARİHİ ALANINDA DOKTORA DERECESİNE YÜKSELEN İLK BİLİM İNSANI
İlk ve orta eğitimini Ankara’da tamamlayan SAYILI, Ankara Erkek Lisesi’ni birincilikle bitirdikten sonra sayılı olan mezuniyet sınavlarından biri olan Tarih ve Coğrafya sınavına Ankara’da girdi. ATATÜRK’ün de yer aldığı sınav heyeti önünde sınavını geçen SAYILI sınavı başarı ile bitirdi ve ATATÜRK’ün isteği ile Milli Eğitim Bakanlığı’nın yurt dışına öğrenci göndermek için oluşturulduğu sınav girdi ve başardı. Başardığı sınav onu Harvard Üniversitesi Bilim Tarihi Bölümü’nde yüksek öğretim yapmasına vesile oldu. Columbia ve Cornell üniversitelerinden de öğrenim gören SAYILI 1942 yılında dünyada bilim tarihi dalında verilen ilk doktora derecesini Harvard Üniversitesi’nden aldı.
BİLİM TARİHİ KÜRSÜSÜNÜ KURARAK TÜRKİYEYE YERLEŞMESİNİ SAĞLADI
1943 yılında Harvard Üniversitesinde bilim tarihi anlanındaki çalışmalarını tamamlayan SAYILI Türkiye’ye geri döndü ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Kürsüsünde öğretim elemanı olarak göreve başladı. 1946 yılında ise Felsefe Kürsüsü’ne “Bilim Tarihi Doçenti” olarak atandı ve 1 yıl sonra Türk Tarih Kurumu’nun aslı üyeliğine seçildi. “Bilin Tarihi Profesörlüğü” ünvanına ise 1952 yılında layık görülmüş, 1957 yılında ise Uluslararası Bilim Tarihi Akademisi’nin muhabir üyesi, 1961’de aynı Akademin asli üyesi oldu ve 1962 yılında başkanlığı 3 sene boyunca üstlendi. 1958 yılında ise ordinaryüs profesörlüğe yükseldi ve Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde Bilim Tarihi Kürsüsü’nü kurarak bilim tarihçiliğinin Türkiye’ye yerleşmesini sağladı. Ord.Prof.Dr.Aydın Sayılı ünvanına 1974 yılında Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Başkanlığı’na seçilerek 1983 yılına kadar devam etti SAYILI. Emekli olduktan sonra ise Atatürk Kültü, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Merkezinde 1993 yılına kadar başkan olarak atandı.
POLONYA HÜKÜMETİ TARAFINDAN KOPERNİK MADALYASINA LAYIK GÖRÜLDÜ
Türk Bilim insanı olan Aydın SAYILI Polonyalı astronomi Kopernik konusundaki çalışmalarından dolayı Polonya Hükümeti tarafından 1973 yılında Kopernik Madalyasına layık görüldü.
TÜBİTAK, İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ VE UNESCO TARAFINDAN HİZMET ÖDÜLÜ
Sayılı, astronomi tarihi başta olmak üzere bilim tarihinin birçok alanıyla ilgilenmiş ve bu alanda özgün çalışmalar yapan SAYILI 1977 yılında TÜBİTAK’ın Hızmet ödülünü kabul etti ve 1980 yılında UNESCO Uluslararası Yazar-editör Komitesi’ne seçildi. 1981 yılında İstanbul Üniversitesi tarafından Üstün Hizmet Ödülüne, 1990 yılında da UNESCO ödüle layık görüldü SAYILI.
BİLİM İNSANI VE YAZAR
İslamda Rasathane ve Genel Rasathane İçindeki Yeri adlı eserini 1960 yılında yayınlayan SAYILI, Türklerin, İslam dünyasının, Mısırlıların, Mezopotamyalıların ve diğer çeşitli medeniyetlerin bilime ve batı medeniyetinin oluşumuna yaptığı katkıları ortaya koyan Sayılı, ilk kaynaklara ulaşmaya, ön yargısız ve nesnel davranmaya özen göstermiştir. SAYILI’nın İslam Dünyası’ndaki bilimsel çalışmaları konu alan yapıtlarından birisi The Observatory in İslam’dır. Burada SAYILI, bir araştırma kurumu olarak rasathanelerini ilk defa olarak İslam Dünyası’nda ortaya çıktığını sağlam kanıtlar ile göstermiştir.
TERCÜME EDİLEN ÇALIŞMALARI
140 esere imza atan Aydın SAYILI’nın eserleri Türkçe, İngilizce, Arapça ve Farsça dillerinde çevrilmiştir. Eserler tarihçiler tarafından büyük bir ilgi ile karşılanmıştır. Bilimsel çalışmayı bir yaşam biçimi olarak benimseyen Aydın Sayılı, 15 Ekim 1993 tarihinde Ankara’da vefat etmiştir.
KAYNAK: