Bab-ı Ali ya da Çağaloğlu Yokuşu deyince hemen herkesin aklına gelen, basın dünyasının kalbinin attığı yer gelir. İşte Nallı Mescit olarak bilinen Vilayet Cami bu yokuşun ilk duraklarından biridir. Buradan başlanır yokuşu çıkmaya. Tarihte ne olaylar gördü bu cami. Bab-ı Ali Baskının gördü, İngiliz İşgalini gördü, Sultan Ahmet Mitinglerini gördü, ve daha neler neler. Marmaray’ın Avrupa yakasının ilk durağında sizleri selamlar. Sessiz ama bir o kadar da vakur bir caminin hikayesini anlatmak istiyorum sizlere: İşte detaylar:
FATİH SULTAN MEHMET DÖNEMİNDE YAPILAN VİLAYET CAMİİ
Nallı Mescit olarak da bilinen Vilayet Camii, Hüseyin Ayvansarâyî’nin Hadikatü’l-Cevami’de (XVIII. Yüzyıl sonlarına kadar İstanbul’da mevcut cami, tekke ve zâviyeler hakkında bilgi veren eser) yazıldığına göre, Akşemseddin’in akrabalarından İmam Ali Efendi tarafından Fatih Sultan Mehmet (1471-1481) döneminde yapılmıştır. Vilayet Camii Sadrazam Mahmud Paşa Vakfı’na bağlı olduğu söylense bile, Ekrem Hakkı AYVERDİ, Mahmud Paşa’nın vakfiyesinde isminin geçmediğini yazmaktadır.
OSMANLININ ERKEN DÖNEM MİMARİSİNDEN İZLER TAŞIYAN VİLAYET CAMİİ
Kirli sarı ve varaklı renklerin kullanıldığı Vilayet Camii’nin mimarisinde İran ve Hint coğrafyasında gözlemlenen süslemeler kullanılmıştır. Dış yapısında beyaz ve kırmızının hâkim olduğu mermerli dokuya eklenen varaklı süslemeler caminin kimliğini yansıtıyor. Öte yandan tek minareli ve şerefesi oldukça süslemeli bir mimari anlayışın tercih edilmesi de cami ile alakalı oldukça dikkat çekici bir detay olmayı başarıyor. Kullanılan teknik Osmanlı’nın erken dönem mimarisini yansıtsa da Camii günümüze birçok restorasyon sonucu ulaşmıştır.
AYET VE HADİS İLE GİRİLEN VİLAYET CAMİİ
Vilayet Camii’nin ana kapısı üzerinde Nisa süresi 103 ayet ‘’Salatı ikame ettikten sonra ayakta, oturarak ve yanlarınız üzerinde Allah’ı anın. Güvene kavuştuğunuz zaman, salatı gereği gibi ikame edin. Kuşkusuz salat, belirlenmiş vakitlerde Mü’minler üzerine yazılmıştır.’’ bulunmakta. Ayet levhasının hattı Kazasker Mustafa İzzet Efendi’ye, batı cephesindeki kapının yazısı Sâmi Efendi’ye aittir. Cami’nin yan cephede açılan kapının üzerinde de hadis levhası bulunmakta. Ayrıca, mescidin bânisi olan İmam Ali Efendi’nin şahide taşı kitâbesiz mezarı mescidin yakınında Cevad Paşa Kütüphanesi’nin arka kısmında yer almaktadır.
RESTORASYON MU YENİ CAMİ’Mİ?
İstanbul Valiliği’nin hemen önündeki Vilayet Camii restorasyondan önce sade bir camii idi. 1961-1962, 1968 ve 1993 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilen camii ilerleyen yıllarda tekrar restore edilmiştir. Restorasyon sonrası ise Vilayet Camii tüm gözleri üzerine çekti. Hatta ön tarafına yapılan Marmaray metro istasyonunu kullanan halk Cami’ye yeni bir isim taktı: ‘’metro cami’’. Camii’nin renkleri diğer camilere nazaran daha canlı, bu renkler tartışılsa da eski görüntüler incelendikten sonra seçildiği belirtilmiştir. Renkler ‘’Sultan II. Abdülhamit Arşivi’nde bulunan bir fotoğraf ve yine caminin 20. Yüzyılın başındaki görüntüsünün renklendirildiği bir kartpostal, cepheden elde edilen bu keşfi destekler niteliktedir. Söz konusu bulgular neticesinde oluşturulan restorasyon projesi, Koruma Kurulu tarafından onaylandıktan sonra, caminin cephelerinde bir sıra kırmızı somaki taklidi, bir sıra Marmara mermeri taklidi kalem işi yapılmıştır.’’
KAYNAK: https://gezilmesigerekenyerler.com/vilayet-camii-istanbul
https://www.academia.edu/31498597/Vilayet_Camii_Nall%C4%B1_Mescit_2011_2013_Y%C4%B1llar%C4%B1_Restorasyon_Uygulamas%C4%B1 https://islamansiklopedisi.org.tr/nalli-mescid