ALİ KUŞÇU’NUN TALEBESİ TOKAT’LI BÜYÜK BİR ALİM
Haliç yoluyla Feshaneye giderken Ayvansaray’ı geçince solda tek başına bir mezar görürsünüz kimin diye baktığımız zaman bilim adamı ve gönül adamı Molla Lütfi’nin olduğunu anladık. Molla Lütfi kimmiş diye kısa bir araştırma yapınca meğer başına neler gelmiş neler. Aşağıda hayatını okuyunca anlıyorsunuz ki her bilgi her zaman her yerde ve herkese söylenmez. Sır tutmak da bir yetenek olduğunu anlıyorsunuz. İşte detaylar:
MATEMATİK DEHASI MOLLA LÜFTİ
Sultan Fatih ve II. Bayezıd döneminin önemli bilginleri arasında kendine yer bulmuş, dönemin ünlü alimi Ali kuşçu’dan dersler almış, Matematik alanında önemli çalışmaları olan Türk matematikçi ve İslam alimidir Molla Lütfi. Değerli dostlar, bugünkü yazımızda yazımızın ilk kısmında da bahsettiğimiz gibi Ali kuşçu gibi dönemin oldukça önemli bilim adamlarından birisinin öğrencisi aynı zamanda Kemalpaşazade lakabı ile tanınan ve Osmanlı Devletin’de yavuz Sultan Selim’in şeyhüllislâmı, tarihçi İbn-i Kemal’in hocalığını yapmış Molla Lütfi’den bahsetmeye çalışacağız. Doğum tarihi hakkında kesin bilgi bulunmayan fakat Tokat doğumlu olduğu bilinen Molla Lütfi 15. Yy da yaşamış oldukça önemli bir alimdir. Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul’a davet edilen ve devlet sınırında karşılanarak yolculuğunun her günü için 1 000 akçe yolluk verilen Ali kuşçu gibi bir alimin elinde yetişmesi Molla Lütfi ‘nin önemli bir âlim olması konusunda oldukça etkili olmuştur.
EZBERE VE GELENEKSELLİĞE KARŞI BİR ÂLİM
Çevresinde Tokatlı Lütfi, Sarı Lütfi isimleri ile bilinen Molla Lütfi, keskin zekası, sivri dili, sözünü sakınmayan yapısı ile dikkat çekmekteydi. Bir matematikçi olmasının yanı sıra alanında oldukça mahir bir hekim ve aynı zamanda usta bir şair olan Molla Lütfi, geleneksel bilimlerin yanında akılcı bilimlerin de önemli olduğu ve üzerine çalışılması gerektiğini savunmuş, bununla birlikte bilimin bilgi birikimine bağlı olduğuna dair bir bakış açısı geliştirmiştir. Sahn-ı Seman medreselerini eleştiren ve bu konuda medrese eğitiminde pozitif bilimlerin oranının azalması ve yerini dini bilgilerin alması durumu üzerinde duran Molla Lütfi, burada çeşitli görevlerde bulunan ilmiye üyelerini hicvetmiştir. Fakat Molla Lütfi’yi asıl farklı kılan unsur ise başta namaz olmak üzere dinin geleneksel olarak yaşanması konusunda olan eleştirileri olmuştur. Namaz konusunda “kuru kıyam ve inhinadır yani eğilip bükülmedir, andan fayide yoktur” dediği iddiası ile birlikte Hazreti Ali’nin vücuduna batan okun namaz kılındığı sırada çıkarılması ile ilgili olarak “işte asıl namaz budur, bizim kıldığımız ise kuru eğilip kalkmadır” şeklindeki sözleri kendisine dini anlamda olumsuz gözle bakılmasını sebep olmuş onun bu sözleri geleneksel anlamda başta ibadet olmak üzere birçok konu hassas olduğunu göstermektedir.
FATİH SULTAN MEHMET İLE ARKADAŞ
Matematik alanında başta “Delos problemi” gibi önemli konulara katkı yapan bir bilim insanı, bunun yanında her ne kadar latife ile karışık şekilde hicvetsede özellikle Fatih Sultan Mehmet Han gibi devletin baş kademesi önde olmak üzere çeşitli devlet erkanı ile iki arkadaş gibi olması ve şakalaşması Molla Lütfi’nin karakterinden yansımaları bize göstermektedir.
İSTEMEYEREKTE OLSA İDAM KARARI VERİLİYOR
Namaz ile ilgili yaptığı yorumların her ne kadar geniş çevrelerce tasdik olunmasa da dönemin Padişahı II. Bayezid ve şeyhülislâmının Molla Lütfi ‘nin katline sebebiyet verecek herhangi bir hadise olmadığı görüşünde karşın çoğunluk ulemanın kararı ve baskıları sonucunda her ne kadar istemeseler de idam kararını onay vermişler ve 1494 tarihinde Atmeydanı’nda idamı gerçekleşmiştir.
KAYBOLAN TÜRBESİ
Özellikle geleneksel anlamda yapılan başta ibadet olmak üzere çeşitli davranış kalıplarına eleştirilerini dile getiren Molla Lütfi yada nam-ı diğer Sarı Lütfi’nin kayıp olan türbesi yakın geçmişte İstanbul’umuzun Eyüp ilçesinin sahil kenarında bulunan fabrikaların yıkılması ile ortaya çıkartılmış günümüzde Defterdar caddesi üzerinde bulunmaktadır.
KAYNAKLAR:
https://www.eyupsultan.bel.tr/tr/main/pages/molla-lutfu-turbesi/977
https://www.biyografi.info/kisi/molla-lutfi
https://www.biyografya.com/biyografi/9846