Bodrum Mesih Paşa Camii
İstanbul’u gönlünüzle keşfe çıktığınızda birçok gizli kalmış eserle karşılaşırsınız. Herkes Ayasofya’yı bilir ama en az onun kadar önemli olan Kariye Camii’ni bilmez. Neden mi? Çünkü bize sunulan ile yetiniyoruz. İstanbul’a bir canlı gözüyle değil müze gözüyle bakıyoruz.
En az Ayasofya kadar önemli ve eski ama gizli kalmış bir cami var Laleli’de. Bodrum Camii… Mesihpaşa Camii olarak da biliniyor. Cami eski olduğu kadar, caminin ortak olduğu yapılar da eski…
Bodrum camii, Roma çağından kalan ve çapı 30 metreyi aşan bir mezar binasının yanına inşa edilmiştir. Bu mezar binası daha sonra içine sütunlar dikilerek ve üzeri tonozlarla kapatılarak bir su sarnıcına çevrilmiştir. Bu sarnıcın üzerine de İmparator I. Romanos Lekapenos (920-944) sarayını kurdurmuş ve bir manastır inşa ettirmiştir.
Bodrum Camii de bu manastırın kilisesi olarak inşa edilmiştir. Saray ve manastır; su sarnıcına çevrilen eski Roma yapısının üzerine inşa edildiğinden Kilisenin altına da bodrum katı yapılmış ve bu alan İmparator Romanos’un aile mezarlığı olarak tasarlanmıştır.
Herhalde camimizin isminin neden Bodrum Camii olduğunu anlamışsınızdır. Elbette altında bodrum katı olduğu için bu isimle anılıyor.
Mesihpaşa ismiyle anılmasının sebebi, II Bayezid devrinde vezirlerden biri olan Mesih Paşa tarafından kiliseden camiye çevrilmiş olmasıdır. Kiliseden camiye çevrilirken sadece mihrap, minber ve minare eklenmiştir.
1911 yılında gerçekleşen Uzunçarşı-Mercan-Laleli yangınında büyük hasar görmüş. Yangından önce çekilmiş fotoğraflarda caminin içinin kalem işi ve nakışlarla süslü olduğu ortaya çıkmıştır.
Caminin iç görüntüsüne baktığımızda kiliseden çevrilirken kıble yönünün çok değişmediğini, sembolik bir mihrap eklenmiş olduğunu görürüz. Bunun sebebini ise İstanbul’dan aynı hat üzerinde Mekke ve Kudüs yönünde olması.
İKİ FARKLI BANİ ÜÇ AYRI CAMİ
Aslında Mesih Paşa Camii olarak bilinen cami, iki farklı bani tarafından farklı dönemlerde üç ayrı yerde inşa ettirilmiştir. Vakfediliş tarihine göre ilk inşa edilen Mesih Paşa Cami, banisi Mesih Ali Paşa tarafından Myrelaion Kilisesi’nden çevrilmiştir. Yani bizim bahsettiğimiz cami, Mesih Paşa Camileri arasından ilkidir. Caminin vakfı 1501 yılında onaylanmıştır. Aynı zamanda Laleli-Koska civarında- ki Mesih Paşa Mahallesi’nin kurucu camisidir. Mahalle kurulabilmesi için öncelikle kurucu camilerinin inşa ettirildiği, zamanla mahallenin oluştuğunu hepimiz biliyoruz. Ancak bunun en büyük örneği bu camidir. Kaynaklara göre, Mesih Paşa Mahallesi kurulmadan önce cami vakfının onaylandığı anlaşılmaktadır. Vakfiye kayıtlarından mahallenin 1600’lü yılların başında kurulduğu tespit edilmiştir.
Mesih Paşa Camisi olarak bilinen diğer iki cami ise 1585’te sadrazam Mesih Mehmet Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. Bunlardan ilki, Hırka-i Şerif yakınlarında, Ali Paşa semtinde bulunan Hasan Paşa Mescidi’nin Karagümrük’e taşınmasıyla boşalan yerinde ikincisi ise taşınan Hasan Paşa Mescidi’nin Karagümrük’te yeniden inşa edilesiyle ibadete açılmıştır.
Kaynak: http://bilig.yesevi.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/4412-published.pdf